Tο τσουνάμι που κατέκλυσε τη Σάμο μετά το μεγάλο σεισμό της 30ης Οκτωβρίου του 2020 υπήρξε το μεγαλύτερο στη Μεσόγειο από τις 9 Ιουλίου του 1956! Εκείνη την ημέρα πολύ μεγάλος σεισμός μεγέθους 7,7 στην κλίμακα «σεισμικής ροπής», που είναι πιο εξελιγμένη και ακριβής μορφή της κλίμακας Ρίχτερ, χτύπησε τις Κυκλάδες και μεταξύ των άλλων προκάλεσε τσουνάμι ύψους 15 μέτρων που κατέκλυσε όλο το νότιο Αιγαίο και έφθασε μέχρι την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Έκτοτε υπήρξαν μερικά μικρότερα τσουνάμι που προκλήθηκαν από σεισμούς και ένα πολύ τοπικό, στον δυτικό Κορινθιακό κόλπο, που διεγέρθηκε όχι από σεισμό, αλλά από παράκτια κατολίσθηση.
Όλα αυτά εξηγεί για το Samos Voice ο σεισμολόγος Δρ Γεράσιμος Παπαδοπουλος, επιστημονικός συνεργάτης της ΕΕ και UNESCO, ένας από τους επιστήμονες που μελέτησαν το τσουνάμι της Σάμου λεπτομερώς. Μάλιστα, τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας, που είναι πολύ αποκαλυπτικά, ήδη δημοσιεύτηκαν στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Journal of Marine Science and Technology (Επιθεώρηση Θαλάσσιας Επιστήμης και Τεχνολογίας). Στην ερευνητική ομάδα, πέρα από τον ίδιο, συμμετείχαν ο καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας και συνεργάτες του από τον Τομέα Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας του ΕΚΠΑ (Μαρίλια Γώγου, Σπύρος Μαυρούλης, Ιωάννα Τριανταφύλλου) και ο Μανώλης Θράβαλος, φοιτητής φυσικής και γνωστός φωτογράφος στη Σάμο.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο, το τσουνάμι αποτέλεσε μεγάλη έκπληξη για τους κατοίκους του νησιού, γιατί στο παρελθόν δε γνώρισαν παρόμοια εμπειρία, αν και το μεγάλο κύμα του 1956 είχε φθάσει στο Βαθύ, αλλά χωρίς συνέπειες. Οι επιστήμονες, όμως, πιστεύουν ότι το μέγεθος 7,0 του σεισμού, στην κλίμακα σεισμικής ροπής, ήταν απόλυτα ικανό να το προκαλέσει. Οι ερευνητές αξιοποίησαν τις υπαίθριες παρατηρήσεις που πραγματοποίησαν στο νησί αμέσως μετά τον σεισμό, τις καταγραφές βίντεο από κάμερες ασφαλείας και κινητά και τις μαρτυρίες που συνέλλεξαν από ντόπιους σε διάφορα σημεία του νησιού. Αξιοποίησαν επίσης τις καταγραφές από παλιρροιογράφους που κατέγραψαν το κύμα με μικρό ύψος σε μακρινές αποστάσεις στη Λέσβο, την Κω, το Ηράκλειο Κρήτης και σε άλλα νησιά του Αιγαίου.
Διαπιστώθηκε ότι το κύμα έφθασε πρώτα στον όρμο Αγίου Νικολάου στη βόρεια Σάμο μόνο 4 λεπτά μετά τον σεισμό! Το σημείο αυτό είναι το κοντινότερο στο επίκεντρο, σε απόσταση περίπου 12 χλμ. Στο σημείο αυτό το ύψος του κύματος έφθασε και ξεπέρασε τα 3 μέτρα!
Στο Βαθύ υπήρξαν δύο κύματα που πλημμύρισαν την παράκτια ζώνη και έφθασαν 13 και 32 λεπτά μετά τον σεισμό, αντίστοιχα. Αλλά το δεύτερο υπήρξε το ισχυρότερο και πλημμύρισε όλη την παράκτια ζώνη σε βάθος μέχρι περίπου 100 μέτρων. Το ύψος αναρρίχησης ήταν 2 μέτρα και περίπου 1,5 μέτρο για το δεύτερο και το πρώτο κύμα, αντίστοιχα, πάνω από την ήρεμη στάθμη της θάλασσας.
Στο Καρλόβασι το κύμα που πλημμύρισε την παράκτια ζώνη κατέφθασε 7-8 λεπτά μετά τον σεισμό, μπήκε μέσα μέχρι 80 μέτρα και έφθασε σε ύψος αναρρίχησης 1,8 μέτρα. Στον Εύδηλο και τον Άγιο Κήρυκο της Ικαρίας και στη νότια Χίο το υψος αναρρίχησης δεν υπέρέβη το 1 μέτρο.
Από τις καταγραφές των βίντεος οι ερευνητές μπόρεσαν να υπολογίσουν την ταχύτητα του κύματος. Μέσα στον κόλπο του Βαθέος, από το γραφείο της Hertz μέχρι τη Βιβλιοθήκη, βρήκαν 12 χλμ/ώρα. Αυτή η ταχύτητα είναι μικρή για ένα τσουνάμι, αλλά δικαιολογείται γιατί μέσα στον κόλπο η ταχύτητα μειώνεται πολύ.
Στην ανοιχτή θάλασσα στο Καρλόβασι βρήκαν 83 ώρα/ώρα. Στην ξηρά κατά την επέλαση του κύματος στην ξηρά προς τα ενδότερα η ταχύτητα υπολογίστηκε σε περίπου 3,5 χλμ/ώρα.
Το τσουνάμι προκάλεσε ζημιές στην παράκτια ζώνη μόνο στις περιπτώσεις που το ύψος αναρρίχησης υπερέβη το ένα μέτρο, όπως στο Βαθύ και λιγότερο στο Καρλόβασι.
Ο Δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος τονίζει, επίσης, πως “οι υπαίθριες παρατηρήσεις της ερευνητικής ομάδας έδειξαν ότι το νησί ανυψώθηκε κατά 15-25 εκατοστά ταυτόχρονα με τον σεισμό. Αυτή η ανύψωση μείωσε το ύψος αναρρίχησης του κύματος σε σχέση με το ύψος που θα είχε αν δεν είχε συμβεί η ανύψωση.
Για πρώτη φορά στην καταγεγραμμένη ιστορία της η Σάμος βίωσε ένα απειλητικό τσουνάμι. Τώρα γίνεται κατανοητό ότι σε κάθε περιοχή της Ελλάδας μπορεί να συμβεί τσουνάμι από υποθαλάσσιο σεισμό“.