Την πολυσέλιδη προκαταρκτική έκθεσή του για τον σεισμό της Σάμου, στις 30 Οκτωβρίου, δημοσιεύει, στα Ελληνικά, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και σχεδιαγράμματα, τo Ελληνικό Τμήμα Αντισεισμικής Μηχανικής (ΕΤΑΜ), κλιμάκιο του οποίου επισκέφθηκε από την πρώτη στιγμή μετά το χτύπημα του Εγκέλαδου το νησί.
Μέσα από αναλυτική καταγραφή και περιγραφή των επιπτώσεων, οι 12 επιστήμονες που τη συνέταξαν καταλήγουν στα εξής συμπεράσματα:
“Ο σεισμός της Παρασκευής 30ης Οκτωβρίου 2020 έλαβε χώρα σε χαρτογραφημένο κανονικό ρήγμα με διεύθυνση ανατολή-δύση και κλίση περίπου 50 μοιρών, βόρεια της Σάμου, με μέγεθος ροπής περίπου 7 και μικρό εστιακό βάθος. Το μήκος της διάρρηξης ήταν περίπου 40 χιλιόμετρα και η μέγιστη ολίσθηση στο ρήγμα περίπου 2 μέτρα. Το ίχνος του ρήγματος εντοπίζεται στο βόρειο άκρο του νησιού. Ο σεισμός προκάλεσε ανύψωση του νησιού της Σάμου στο τέμαχος βάσης (footwall) του ρήγματος κατά περίπου 25 εκατοστά. Παρατηρήθηκε τσουνάμι το ύψος του οποίου ενδεχομένως να ξεπέρασε τo 1.5 μέτρo, το οποίο εισχώρησε τουλάχιστον 50-100 μέτρα στην ξηρά, σε διάφορες θέσεις. Καταγράφηκε μεγάλος αριθμός μετασεισμών με μεγαλύτερο – μέχρι στιγμής – μέγεθος ροπής 5.2. Οι μέγιστες οριζόντιες εδαφικές επιταχύνσεις στο Βαθύ, σε απόσταση περίπου 20 km από το ρήγμα ήταν 0.24g, ενώ οι αντίστοιχες ταχύτητες περίπου 20 cm/s.
Ο σεισμός είναι μέχρι στιγμής ο πιο πολύνεκρος του 2020, με τουλάχιστον 116 νεκρούς στην Τουρκία (1 από το τσουνάμι) και 2 νεκρούς στη Σάμο. Οι τραυματίες ξεπερνούν τους 1000 στην Τουρκία και τους 20 στη Σάμο.
Οι δομικές βλάβες στη Σάμο υπήρξαν σχετικά περιορισμένες σε σχέση με το μέγεθος της σεισμικής δόνησης. Σημαντικές βλάβες και καταρρεύσεις παρατηρήθηκαν κυρίως σε παλαιά κτήρια, κατασκευασμένα πριν το 1959. Βλάβες παρατηρήθηκαν επίσης σε νεότερα κτήρια, κατασκευασμένα ανάμεσα στο 1959 και το 1985, ενώ μικρές βλάβες (κυρίως σε τοιχοπληρώσεις) παρατηρήθηκαν σε κατασκευές οι οποίες μελετήθηκαν βάσει του σύγχρονου ελληνικού αντισεισμικού κανονισμού και των Ευρωκωδίκων. Οι βλάβες σε κτίσματα θρησκευτικού χαρακτήρα (παλιές εκκλησίες) ήταν σημαντικές.
Βλάβες με τη μορφή πτώσεων/ανατροπών παρατηρήθηκαν σε εκθέματα μουσείων και μικρούς κίονες σε αρχαιολογικού χώρους. Αντίθετα, ο μεγάλος κίονας στο Ηραίο δεν παρουσίασε μετατοπίσεις/στροφές.
Παρατηρήθηκαν διάφορες αστοχίες γεωτεχνικού χαρακτήρα (ρευστοποιήσεις/πλευρική εξάπλωση, δυναμική συνίζηση, κατολισθήσεις / βραχοπτώσεις) οι οποίες όμως ήταν σχετικά περιορισμένες σε έκταση. Ο ρευστοποιήσεις παρατηρήθηκαν κοντά στην ακτογραμμή. Στα λιμάνια του βόρειου τμήματος του νησιού (Καρλόβασι, Βαθύ, Κοκκάρι), παρατηρήθηκαν εκτεταμένες βλάβες με τη μορφή μετατοπίσεων και στροφών των κρηπιδότοιχων, διαφορικών καθιζήσεων, και ρηγματώσεων στην επιφάνεια. Φαινόμενα οιονεί στατικής αλληλεπίδρασης εδάφους κατασκευής παρατηρήθηκαν σε κτήρια κατά μήκους του παραλιακού μετώπου στο Καρλόβασι, λόγω οριζόντιας εξάπλωσης του εδάφους προς τη θάλασσα.
Παρά το γεγονός ότι οι βλάβες στη Σμύρνη και στη Σάμο προκλήθηκαν από τον ίδιο σεισμό, τα ευρήματα της μετασεισμικής αναγνώρισης υπήρξαν πολύ διαφορετικά τόσο από άποψη έκτασης αστοχιών και καταρρεύσεων κατασκευών, όσο και δομικών τύπων που υπέστησαν τις περισσότερες βλάβες. Το γεγονός αυτό οφείλεται στη διαφορετική σύνθεση και πυκνότητα του δομικού ιστού στις δύο περιοχές (πολυώροφα κτήρια Ο/Σ σε σχέση με μονώροφα/διώροφα κτήρια φέρουσας τοιχοποιίας), τις διαφορετικές εδαφικές συνθήκες (ιδιαίτερα μαλακό έδαφος / βράχος) και συνακόλουθα το σαφώς διακριτό συχνοτικό περιεχόμενο της σεισμικής διέγερσης, τον μηχανισμό της διάρρηξης του ρήγματος (επικρεμάμενο τέμαχος και τέμαχος βάσης, αντίστοιχα) καθώς και ενδεχόμενα φαινόμενα τοπικής ενίσχυσης του σεισμικού κραδασμού τύπου κοιλάδας στην περίπτωση της Σμύρνης (basin effects). Ο έλεγχος της ποιότητας της κατασκευής, ιδιαίτερα σε πολυώροφες κατασκευές στη Σμύρνη αποτελεί μια ακόμη σημαντική παράμετρο, η έκταση της επιρροής της οποίας όμως θα αποτιμηθεί μετά από ενδελεχή μελέτη των δομικών βλαβών στην εν λόγω περιοχή της Σμύρνης. Οι πολύ μεγαλύτερες ζημιές και απώλειες ζωής στη Σμύρνη συγκριτικά με τη Σάμο, παρά την υπερδιπλάσια απόσταση από το ρήγμα, οφείλουν να ερμηνευθούν (και) στη βάση της έκθεσης πολύ μεγαλύτερου πληθυσμού (σχεδόν 4.5 εκατομμυρίων έναντι 30 χιλιάδων) και αντίστοιχα μεγαλύτερου αριθμού κτηρίων σε ισχυρή σεισμική διέγερση”.
Προτάσεις προς την Πολιτεία
Η ίδια ομάδα επιστημόνων προχωρά και σε συγκεκριμένες προτάσεις προς την Πολιτεία, για αντιμετώπιση της κατάστασης:
Συγκεκριμένα, επισημαίνει πως, με βάση τα παραπάνω συμπεράσματα από τον σεισμό, “κρίνεται ότι:
Η συμπεριφορά των κτηρίων στη Σάμο τα οποία μελετήθηκαν με τους αντισεισμικούς κανονισμούς (από το 1985 και μετά), ήταν πολύ καλή, απότοκο της ορθολογικότερηςακριβέστερης εκτίμησης της σεισμικότητας, των διατάξεων του αντισεισμικού σχεδιασμού και της ορθής εφαρμογής τους.
Σε ό,τι αφορά τα σχολικά κτήρια, ενώ δεν παρατηρήθηκαν καταρρεύσεις, σημειώθηκαν εκτεταμένες βλάβες στον μη φέροντα οργανισμό. Πέραν του μεγάλου οικονομικού κόστους, το οποίο οφείλεται σε τέτοιες βλάβες, υπάρχει και ο σοβαρός κίνδυνος βλάβης ανθρώπινης ζωής.
Με βάση τις παρατηρήσεις αυτού του σεισμού, καθώς και άλλων πρόσφατων σεισμών στην Ελλάδα και διεθνώς, κρίνεται αναγκαία η επανεξέταση του κανονιστικού πλαισίου, ειδικότερα σε ό,τι αφορά τη μείωση της μη-δομικής τρωτότητας μέσω των προβλέψεων για τον οργανισμό πλήρωσης και την στήριξη του κινητού εξοπλισμού, τον επαναπροσδιορισμός τη κατάταξης των κατασκευών σε κατηγορίες και την εν γένει σύλληψη του φέροντος οργανισμού.
Απαιτείται η άμεση προώθηση των δράσεων που αφορούν στη άρση της επικινδυνότητας ετοιμόρροπων ή/και μη κατοικημένων κτηρίων με στατικά προβλήματα, τηρουμένων όλων των απαιτούμενων μέτρων ασφαλείας όσο διαρκεί η μετασεισμική ακολουθία, καθώς και η αποσαφήνιση του θεσμικού πλαισίου για την διενέργεια υποστυλώσεων και καθαιρέσεων σε ιδιωτικά κτήρια συμπεριλαμβανομένης της διευθέτησης επικαλύψεων αρμοδιοτήτων.
Ο σεισμός της 30/10/2020 και η καλή εν γένει συμπεριφορά των κατασκευών δεν πρέπει να δημιουργεί εφησυχασμό, καθώς η σύνθεση του δομικού ιστού στα αστικά κέντρα είναι πολύ διαφορετική.
Είναι αναγκαία η περαιτέρω ενίσχυση των δράσεων προσεισμικού ελέγχου δημοσίων κτηρίων στη χώρα, καθώς και η θεσμοθέτηση κατάλληλων κινήτρων με στόχο την προσεισμική ενίσχυση ιδιωτικών κτηρίων”.
Την εν λόγω μελέτη του ΕΤΑΜ εκπόνησαν οι:
Βαδαλούκας Γιώργος-Πολιτικός Μηχανικός, 3DR Consulting Engineers, αναπλ. μέλος ΕΕ ΕΤΑΜ
Βιντζηλαίου Ελισάβετ-Καθηγήτρια Σχολής Πολιτικών Μηχανικών, ΕΜΠ, αντιπρόεδρος ΕΤΑΜ
Γκανάς Αθανάσιος-Δρ. Γεωλόγος – Σεισμολόγος, Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Γιαρλέλης Χρήστος-Πολιτικός Μηχανικός, EQUIDAS Consulting Engineers, μέλος ΕΕ ΕΤΑΜ
Ζιωτοπούλου Κατερίνα-Eπίκουρη Καθηγήτρια Σχολής Πολιτικών Μηχανικών, University of California, Davis, μέλος ΕΤΑΜ
Θεοδουλίδης Νίκος-Δρ. Σεισμολόγος, Διευθυντής Ερευνών (Ερευνητής Α’) ΙΤΣΑΚ-ΟΑΣΠ, μέλος ΕΤΑΜ
Καρασαντέ Ηλέκτρα-Γεωλόγος MSc, Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Μάργαρης Βασίλης-Δρ. Τεχνικός Σεισμολόγος, Διευθυντής Ερευνών (Ερευνητής Α) ΙΤΣΑΚ-ΟΑΣΠ, μέλος ΕΤΑΜ
Μυλωνάκης Γιώργος-Καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών, University of Bristol, UK, μέλος ΕΤΑΜ
Παπαχρηστίδης Αριστείδης-Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, 3DR Consulting Engineers, γ.γ. ΕΤΑΜ
Ρεπαπής Κωνσταντίνος-Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, μέλος ΕΤΑΜ
Ψαρρόπουλος Πρόδρομος- Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, ΕΔΙΠ Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών, ΕΜΠ, μέλος ΕΤΑΜ
Σέξτος Αναστάσιος-Καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών, University of Bristol, UK, πρόεδρος ΕΤΑΜ.
Το ΕΤΑΜ είναι το Εθνικό Τμήμα της International Association for Earthquake Engineering IAEE και της European Association for Earthquake Engineering EAEE.
Κάντε κλικ εδώ για να δείτε ΟΛΟΚΛΗΡΗ την παρουσίαση της έκθεσης σε πλήρη οθόνη!